Deze week nam ik deel aan een intervisiesessie over AI in assessments. Wat mij het meest bijblijft: enerzijds buitelen experts over elkaar heen met nieuwe tools en toepassingen, anderzijds blijven wij psychologen — zeker als het om testmateriaal gaat — een behoorlijk conservatieve beroepsgroep. Niet zonder reden natuurlijk: betrouwbaarheid, validiteit en ethiek staan voorop in ons werk. Maar juist daarom is het belangrijk om niet stil te blijven staan. Terwijl wij nadenken over de implicaties, schieten AI-gedreven selectietools en serious games als paddenstoelen uit de grond. De vraag is dus niet óf AI impact heeft op ons vak, maar hoe we ermee omgaan.
Internationale trends die je als assessor niet mag negeren
- AI-arms race: kandidaten vs. assessmenttools
Sollicitanten zetten steeds vaker AI in om cv’s, motivatiebrieven en zelfs assessmentantwoorden te optimaliseren. Tegelijk proberen assessmentaanbieders hun systemen waterdicht te houden. Deze ‘wedloop’ dwingt ons om na te denken over hoe we authenticiteit en eerlijkheid kunnen blijven waarborgen — of misschien juist moeten herdefiniëren. In de praktijk zullen kandidaten immers ook op de werkvloer AI tot hun beschikking hebben. - Game-based en task-based assessments winnen terrein
Vooral onder jongere generaties groeit de behoefte aan dynamische, interactieve tools. AI speelt hierin een sleutelrol: het analyseert gedrag in real time en geeft direct feedback. Dat maakt deze assessments niet alleen gebruiksvriendelijk, maar ook rijker aan informatie over persoonlijkheid, samenwerking en probleemoplossend vermogen. - Generatieve AI en open vragen
Tools zoals ChatGPT maken het mogelijk om open antwoorden automatisch te analyseren en te scoren. Dit opent de deur naar minder bevooroordeelde en diepgaandere analyses, mits we zorg
dragen voor nieuwe validatiestandaarden. - Toenemende focus op ethiek en regelgeving
Met de opkomst van AI groeit ook de aandacht voor transparantie, bias en privacy. Organisaties zullen steeds vaker moeten aantonen dat hun AI-oplossingen uitlegbaar, eerlijk en wettelijk verantwoord zijn.
Kansen en dilemma’s voor assessmentprofessionals
AI als hulpmiddel, niet als hindernis
Valsspelen ligt op de loer, maar experts pleiten voor een andere kijk: wat als we AI integreren in het assessmentproces? Denk aan het meten van AI-geletterdheid als relevante vaardigheid. In veel functies is het immers een voordeel als iemand AI slim weet in te zetten.
Betere voorspellingen, ook voor de kandidaat
De heilige graal is een assessment dat niet alleen werkgevers helpt, maar ook kandidaten iets oplevert — bijvoorbeeld door inzicht te geven in talenten, loopbaanrichting of werkgeluk. AI kan hierbij helpen door feedback te personaliseren en breder te kijken dan alleen scorelijsten.
Geen revolutie, maar geleidelijke evolutie
De algemene verwachting is dat AI assessments niet volledig zal vervangen, maar versterken. De wetenschappelijke traditie blijft leidend, en menselijke expertise blijft cruciaal in de interpretatie van data. Maar stilzitten is geen optie: professionals zullen zich moeten blijven ontwikkelen en kritisch moeten blijven op wat AI wél en niet kan.
Conclusie: adaptief blijven is belangrijk
De toekomst van assessments is digitaal, maar ook menselijk. AI biedt ongekende kansen voor verbetering, maar stelt ons ook voor nieuwe vragen. Hoe zorgen we dat onze tools eerlijk blijven? Hoe blijven we onderscheid maken tussen échte bekwaamheid en slimme AI-trucs? En hoe blijven we als beroepsgroep relevant in een wereld die snel verandert?
Het antwoord ligt in nieuwsgierigheid, kritische reflectie en vooral: samenwerken. Want alleen als we technologische én psychologische expertise bundelen, zorgen we voor assessments die niet alleen slim zijn, maar ook nog steeds betekenisvol en waardeverhogend.
Bronnen
- AI-trends voor 2025: Van hype naar realiteit, OGD ict-diensten, 2024.
- Vijf AI-trends voor 2025 volgens SAS: AI wordt steeds specialistischer en duurzamer, SAS Nederland, november 2024.
- Three assessment trends to watch in 2025, Institute of Student Employers (ISE), UK, 2024.
- Wat betekent A.I. nu écht voor de toekomst van assessments?, Werf& (red. Martijn Hemminga), februari 2024.
- AI-trends voor 2025, Frankwatching, auteur: Ronald van Schaik, oktober 2024.
Foto: Ed Wingate / Unsplash